Sztuka i filozofia pozytywizmu

Sztuka

                       Józef Chełmoński "Babie lato"

    Dzieło Józefa Chełmońskiego „Babie lato” reprezentuje polskie malarstwo epoki pozytywistycznej.  Malowidło zostało wykonane farbą olejną na płótnie, zaś jego motyw jest typowo pozytywistyczny – człowiek w czasie wykonywania codziennej czynności.Na pierwszym planie Chełmoński umiejscowił leżącą na polu dziewczynę wiejską, która łapie latające w powietrzu pasma babiego lata.Warto zwrócić uwagę na brak obuwia, a co za tym idzie brudne stopy dziewczyny. Pokazuje nam to realizm tej sytuacji oraz brak jakiejkolwiek idealizacji.Obraz Chełmońskiego wzbudził wielkie zgorszenie wśród romantyków. Sylwetka zaniedbanej i prostej  kobiety leżącej beztrosko na przerzedzonym pastwisku była czymś nie do zaakceptowania. Odbiorcy sztuki nawykli do wyidealizowanych przedstawień urzekających swym pięknem, czego brakowało w dziele Chełmońskiego.

                    Aleksander Gierymski "Żydówka z pomarańczami"

    Jest to piękny portret żydowskiej handlarki sprzedającej pomarańcze. Stara kobieta trzymająca dwa ciężkie kosze, wyglądająca, jakby prosiła o pomoc, zapisała się z historii polskiego malarstwa jako jedno z większych dzieł artysty. Jej twarz wyraża smutek, pewne wewnętrzne cierpienie, oraz zmęczenie, mimo to budzi w nas ogromny szacunek. Z oczu starszej kobiety wyziera pustka zapuszczająca strach w serca odbiorców, patrząc w te oczy może wzbudzić w odbiorcy litość,poczucie  współczucia dla tej kobiety. Można się tylko zastanawiać jak ciężką miała przeszłość. Wnioskując po brudnym i skromnym ubraniu jest to osoba uboga. Spracowana i zmęczona zastygła na płótnie namalowanym po mistrzowsku - artysta z wielką precyzją oddał skomplikowany wyraz twarzy. Zimne barwy obrazu sugerują chłód i samotność, można wnioskować że jest to późna jesień, a otoczenie sprawia wrażenie pustego i zastygłego w bezruchu. Obraz wydaje się prosty, ale właśnie w tym naturalnym przedstawieniu i subiektywizmie tkwi cała jego siła. 

  Filozofia pozytywizmu

August Comte

Filozofia pozytywna - w rozumieniu Comte'a to filozofia zajmująca się faktami fizycznymi, przedmiotami rzeczywistymi, co do których można mieć pewność, że uzyska się na ich temat wiedzę pewną, niepodważalną; to nauka rozważająca kwestie pożyteczne, by służyć życiu, jego lepszej jakości, dająca się ująć w ścisłe ramy definicji, stosująca krytykę pozytywną, świadcząca o tym , że człowiek stanął na wyższym stopniu rozwoju, bo może rozumieć świat na sposób pozytywistyczny. 

Rozwój prasy i publicystki w pozytywizmie

   Pozytywizm jest swoistą matką publicystyki, epoką rodzenia się nowego zawodu – dziennikarza oraz czasem, gdy literaci doskonalili swój warsztat w redakcjach czasopism. Prasa cieszyła się coraz większym szacunkiem społeczeństwa, co wiązało się poniekąd z rozwijającą się cywilizacją, która wymagała by czasopisma informowały na bieżąco o najnowszych dokonaniach artystów, uczonych czy innych przedstawicieli elit tworzących XIX-wieczną mozaikę „wieku pary i elektryczności”. Na gwałtowny rozwój prasy wpływ miały także wynalazki unowocześniające jej powstawanie (nieznana dotąd technika druku, nowoczesna technika redakcyjna, ulepszony dobór i komponowanie materiałów, wzorowanie się na pismach francuskich)

   „Starzy”, reprezentujący tradycyjne, niechętne wszystkim nowinkom poglądy, zwolennicy szlacheckiego porządku, tradycji „białych dworków” i poddaństwa chłopów skupili się głównie wokół „Biblioteki Warszawskiej”, „Tygodnika Ilustrowanego” i konserwatywnej prasy galicyjskiej („Czas”).

 ,,Młodych'' reprezentował głownie „mistrz polemicznych tekstów” Aleksander Świętochowski – autor znanego manifestu programowego My i wy. Postulował zerwanie z kurczowym trzymaniem się przeżytków szlachetczyzny, tradycyjnego sposobu życia i gospodarowania a także skupienie się na racjonalizmie, materializmie.