Sposoby odzwierciedlania rzeczywistości otaczającej twórcę

Pojmowanie rzeczywistości to bardzo indywidualna kwestia. To coś, co jest odmienne dla każdego z nas. To, co postrzegamy, nie jest obiektywne, bez względu na to, czym to jest. Dlatego też autorzy w przeważającej części decydują się na przekaz subiektywnego świata, ich własnego o nim wyobrażenia, bo wiedzą, że inny okaże się sztuczny i niewiarygodny. Chociaż z punktu widzenia różnych bohaterów, dają nam cząstkę siebie.

Krzysztof Kamil Baczyński - "Pokolenie"

Tak jest w przypadku Baczyńskiego, którego rysunek jest niczym innym jak odzwierciedleniem jego idei - uważał on bowiem, że jego pokolenie, pokolenie Kolumbów skazane jest na zagładę wojenną. To właśnie widzimy na obrazku: trzech posępnych chłopaków, których coś trapi i ich odbicia lustrzane: żołnierzy z trupimi czaszkami zamiast twarzy. Patrioci na siłę, machinalni wojownicy i sterowane marionetki w okrutnej grze osób trzecich o władzę nad kępką trawy, garstką ziemi i grupką ludzi.

Kadr z filmu "Chłopiec w pasiastej piżamie" M. Hermana

Również Tadeusz Borowski, autor opowiadań powojennych (m. in. "Pożegnania z Marią", "U nas w Auschwitzu", "Dnia na Harmenzach", "Bitwy pod Grunwaldem") w swych dziełach uświadamia czytelnikowi brutalną, przerażającą rzeczywistość. Daje mu prawdę o o tym, jak wyglądało życie w obozie śmierci i jacy byli w nim ludzie. Jego neutralne, obojętne wręcz podejście i suche ujęcie tak strasznego tematu jest co najmniej szokujące. Nie potrafimy pojąć, ogarnąć tego, o czym mowa. Nie mieści się nam to w głowach. A jednak, jego opisy są prawdą. Prawdą, która jest elastyczna; według nas troszeczkę przerysowana, ale na pewno nieprzesadzona dla człowieka, który doświadczył tego na własnej skórze.

Kadr z filmu "Wesele" A. Wajdy

A Wyspiański? Także pokazał swoje własne stanowisko: gdyby wierzył, że Polacy są w stanie połączyć siły i ruszyć do walki o niepodległość bez względu na różnice społeczne i majątkowe, po co pisałby coś zupełnie przeciwnego? Po co powstawałoby "Wesele"?  Jaki byłby sens gubienia rogu przez Jaśka?
Żaden.
Gdyby to nie była osobista refleksja autora, utwór ten nie odniósłby tak wielkiego sukcesu.

Podsumowując, każdy sposób wyrażania siebie wiąże się ściśle z przedstawieniem swojego toku myślenia. Twórca czegoś, obojętnie czego: obrazu, wiersza, powieści, piosenki nie jest w stanie sprzedać nam taniej historyjki, bo byłoby to zbyt łatwe do wykrycia. Fałszem nikt nie nakarmi duszy szukającej ukojenia w sztuce. W sztuce nie ma miejsca na kłamstwo. Odbiorca jest najlepszym detektorem autentyczności. A ją zapewnić może tylko subiektywizm autora.
P. Trybała