Figa z makiem czy bez?

Zwrot "figa z makiem" pochodzi od gestu, w którym nadawca umieszcza kciuk między palcem wskazującym i środkowym tej samej dłoni i z ręką ugiętą w łokciu demonstruje go słuchaczowi na znak, że odmawia mu czegoś lub ocenia jego szanse na osiągniecie czegoś jako znikome. Gest ten ma wydźwięk szyderczy, a czasem tylko żartobliwy. Znany był już starożytnym Rzymianom.
Z gestem związane są zwroty pokazać komuś figę, zobaczyć figę, A figę! i podobne. Zwrot figa z makiem powstał przez rozwinięcie samego słowa figa używanego wykrzyknikowo, a powodem tej innowacji była chęć uczynienia go bardziej ekspresywnym. Z tego samego powodu zwrot figa z makiem rozwinięty został następnie do rymowanki figa z makiem, z pasternakiem (albo na odwrót: mak i pasternak pojawiły się jednocześnie dla rymu, a figa z makiem powstała później w efekcie skrócenia).