Jaką rolę w komunikacji odgrywa millczenie?

Oceń trafność tezy poniższego tekstu, zgodnie z którą milczenie jest także sposobem komunikowania. W uzasadnieniu odwołaj się do podanego tekstu, wybranego tekstu kultury i własnych doświadczeń. 

Upominanie się Cypriana Kamila Norwida o „opuszczoną” część mowy „we wszystkich gramatykach wszystkich języków” opierało się na przekonaniu, że milczenie jest równie ważne jak pozostałe składniki mowy. W istocie milczenie jest alternatywą dla mówienia. Izydora Dąmbska wyróżnia milczenie jako wyraz i środek ekspresji, jako środek taktyczny działania oraz jako objaw postawy duchowej człowieka – a wszystkie te typy milczenia mieszczą się w milczeniu znaczącym. W tym planie milczenie będzie zawsze komunikowaniem czegoś i może być zastąpione przez mówienie. Przyjmując za podstawę to, że milczenie towarzyszy mówieniu, jest jego drugą stroną i jest również jego tłem, przyjrzyjmy się teraz takim sytuacjom społecznej komunikacji, w których równocześnie występuje mówienie i niemówienie (coś, co niezbyt zręcznie, ale adekwatnie można by określić jako mowomilczenie). Przy tym nie chodzi tu o zwykłe przemilczenia, czyli niemówienie, niewspominanie o czymś, zbywanie czegoś milczeniem, ale – o takie przemilczanie, które jest świadomym zatajaniem czegoś, przy równoczesnym mówieniu o tym samym przedmiocie, jednak mówieniu niepełnym, fragmentarycznym, selektywnym, bardzo często – intencjonalnym. Spotkać go można niemal we wszystkich, bardzo różnorodnych sytuacjach, poczynając od kameralnych kontaktów prywatnych, a kończąc na sferze wielkiej polityki i międzynarodowej dyplomacji. W naszej obyczajowości istnieje powszechnie akceptowana zasada, że o zmarłych nie mówi się źle, nawet przeciwnie – mówi się często bardzo dobrze, choć nie zawsze zasłużenie. Sądowe zeznania świadków, ujawniających liczne drobne lub marginalne fakty sprawy, a przemilczających zasadnicze. Dowcip polityczny – rozpowszechniony zwłaszcza w warunkach silnego reżimu ustrojowego, nieakceptowanej władzy, zaborów, okupacji – jest werbalną reakcją pokrywającą niewypowiadane: bunt, protest, dezaprobatę, milczącą bezradność, rozpacz. 

Na podstawie: Kwiryna Handke, Socjologia języka, Warszawa 2008, s. 15–16, 25–28.

https://cke.gov.pl/images/_EGZAMIN_MATURALNY_OD_2015/Materialy/20141026_Polski_ustny_Zbi%C3%B3r_zada%C5%84.pdf

                                       ***

    Milczeniu przypisuje się dużą wartość, większą nawet niż mówieniu: Mowa jest srebrem, a milczenie  złotem głosi przysłowie. Konfuncjusz powiedział, że milczenie to najwierniejszy przyjaciel, który nigdy cię nie zdradzi. Są sytuacje, gdy wypada a nawet trzeba milczeć, są jednak i takie, w których milczeć się nie powinno lub nawet nie wolno. Zgadzam się z autorką załączonego tekstu,  że milczenie jest sposobem komunikowania się. 

   Milczenie może przekazywać bardzo wiele informacji. Już Cyprian Kamil Norwid upominał się o ten sposób komunikacji i uznanie go za jeden ze składników mowy, w swoich wierszach często wielokropkiem i pauzą sygnalizował milczenie (Coś ty Atenom zrobił, Sokratesie; Jak).

Izydora Dąmbska uważa milczenie za wyraz i środek ekspresji człowieka. Czasem milczenie może oznaczać pewną postawę wobec życia i wynikać z określonej taktyki osoby milczącej. Według autorki w takich sytuacjach milczenie może zastąpić mową.  Zdaniem Kwiryny Handke milczenie to tło, druga strona mówienia. Występują też sytuacje, gdy równocześnie mówi się i milczy, takie zjawisko nazywa autorka mowomilczeniem. To starannie przemyślanie milczenie albo przemilczanie pewnych informacji. Autorka pisze też o zwyczaju, że nie mówi się źle o osobach zmarłych i wtedy należy milczeć na ich temat. Milczą także oskarżeni, którzy nie chcą przyznać się do swoich czynów. Milczeniem można też wyrazić swój bunt, protest lub ukryć bezradność.

   Milczenie może znaczyć więcej niż słowa. W Wielkiej Improwizacji Dziadów części III Adama Mickiewicza główny bohater,  Konrad, rozmawia z Bogiem, bo uważa się za równego mu  i stawia mu liczne zarzuty. Jest to jednak dialog pozorny  - Bóg nie odpowiada Konradowi. Milczenie Boga w dramacie można interpretować jako reakcję na pychę Konrada. Milcząc, Bóg pokazuje Konradowi, że nie dostąpi zaszczytu rozmowy z Nim, gdyż zgrzeszył pychą. Milczenie Boga jest bardzo wymowne i zastępuje wszelkie słowa. Konrad odbiera milczenie Boga jako prowokację i posuwa się do bluźnierstw wobec Niego, a potem pada zemdlony. Jednak modlitwy księdza Piotra i szlachetne intencje ocalą duszę Konrada.

  Przykład milczenia, o którym jest mowa w artykule, to reklama popularnych słodyczy: „Więcej niż tysiąc słów”. Jej twórcy przekonują nas, że ofiarując komuś bombonierkę, wyrazimy wszystkie trudne do nazwania i do okazania uczucia – od miłości i zachwytu do wdzięczności i przywiązania.

W niektórych sytuacjach prywatnych także milczymy. Człowiek zakochany milczy, gdy nie jest pewien reakcji drugiej osoby na swoje wyznanie lub jest zbyt wzruszony, żeby wypowiedzieć. Milczenie jest sposobem komunikacji tego, czego nie można oddać słowami. Mamy wtedy do czynienia z komunikacją pozawerbalną, ważniejsze od słów okazują się gesty i spojrzenia. W komunikacji internetowej milczenie nabrało jeszcze innego znaczenia. Korzystając z Messengera widzimy, czy ktoś odczytał naszą wiadomość i oczekujemy w miarę szybkiej reakcji. Brak odpowiedzi rzadko przyjmujemy ze zrozumieniem (odbiorca nie ma czasu odpisać), częściej odbieramy jako lekceważenie, brak zainteresowania, niezgodę na naszą opinię a czasem nawet sygnał, że powinniśmy zakończyć rozmowę.

 Z własnych doświadczeń wiemy, że milczeniem sygnalizujemy swój nastrój, okazujemy, że nie zgadzamy się z kimś. Milczymy także, gdy nie chcemy dać się sprowokować. Milczenie na egzaminie lub w czasie lekcji może oznaczać brak wiedzy. Nie wolno milczeć, gdy komuś dzieje się krzywda – milczenie oznacza wtedy bezradność, znieczulicę a nawet może nas uczynić wspólnikami zła. Milczenie może być sposobem komunikowania się i w wielu sytuacjach zastępuje słowa. Czasem to, co niewypowiedziane, jest najważniejsze. Dlatego należy uznać, że teza wyrażona w tekście jest trafna.

                                      ***

Polecamy książki o sztuce prowadzenia sporów i o tym, jak wykrywać kłamstwo w polityce, biznesie i w... związkach. Przemilczenie, póprawda to też kłamstwa!! Czasem jednak "białe"...

🙊🙊🙊🙊🙊🙊🙊🙊🙊🙊🙊🙊🙊🙊🙊🙊🙊🙊🙊
O swoich doświadczeniach związanych z
tą emotikonką też możecie mówić. Macie nieograniczone możliwości. Do dzieła!